Jaarlijks op de laatste zaterdag in Mei begeleidt Harmonie Erica de traditionele jaarlijkse mis bij het kapelletje van Onze Lieve Vrouw van de Dwaallichtjes, gelegen in de Mortel in Mook.
Foto’s en meer gegevens over het kapelletje zijn te vinden op http://www.kerkgebouwen-in-limburg.nl
Hieronder volgt een beschrijving van Eric Venbrux zoals die is te vinden op de website van het Meertens Instituut:
Mook gemeente Mook en Middelaar L
Locatie: Kapel onder parochie St. Antonius Abt
Bisdom: Roermond
Cultusobject: O.L. Vrouw van de Dwaallichtjes
Datum: Laatste zaterdag(avond) van mei
Periode: Na 1574 – heden
Adres: De Hove 1, 6585 AN Mook
De geschiedenis van kapelletje van O.L. Vrouw van de Dwaallichtjes is in nevelen gehuld, al wordt het ontstaan van het kapelletje plaatselijk in verband gebracht met de zielen, in de vorm van dwaallichtjes, van op 17 april 1574 bij de slag op de Mookerhei in het moeras gedreven en om het leven gekomen soldaten.
Topografie
– Het kapelletje van O.L. Vrouw van de Dwaallichtjes staat in de Mortel (thans een woonwijk) aan de voet van de Mookerhei te Mook. Sinds mensenheugenis omringd door drie bomen, bevindt het kapelletje zich in de punt van een brinkachtig pleintje. Het is opgetrokken uit baksteen, wit beschilderd met zwarte pui. Een boerderijtje, nog te zien op een foto van omstreeks 1920, flankeerde in het verleden de achterkant van het kapelletje: Het was destijds de woning van Hendrik Klaassen (plaatselijk bekend als ‘Hutsen Hen’ of ‘Hen uut de hut’). Het kapelletje raakte zwaar beschadigd in de Tweede Wereldoorlog. De buurtbewoners herstelden het samen met beeldhouwer Peter Roovers (1902-1993), die toen in Mook woonde. In de jaren tachtig van de 20e eeuw heeft de gemeente Mook en Middelaar een koperen dakbedekking op het kapelletje laten aanbrengen en smeedwerk voor de toogvormige openingen aan de voorzijde en de zijkanten.
Cultusobject
-Het houten Mariabeeld werd ook door Peter Roovers gemaakt. Hij zorgde later ook nog eens voor een opknapbeurt.
Verering
– Tot in 1995 hield de parochie St. Antonius Abt te Mook jaarlijks op de laatste zaterdag van mei ‘s avonds een bidtocht naar het kapelletje, in aansluiting op een mis in de kerk. Vanwege de sterk afgenomen belangstelling is de bidtocht komen te vervallen en blijft de verering beperkt tot een viering, aldus de pastoor A. van Dijk.
Over de ouderdom en geschiedenis van het kapelletje, alsmede de betekenis ervan in het religieuze leven, ontbreken de gegevens. In 1970 gepubliceerde de toenmalige pastoor Th. Thijssen, het verhaal dat de oprichting van het kapelletje verband zou houden met de vrees voor de geesten van de massaal in de drassige omgeving omgekomen soldaten van de Slag op de Mookerheide (17 april 1574): ‘in de moerassen van het Mookse en Middelaarse broek waren sinds de veldslag op iedere donkere herfst- en winteravond kleine blauwe vlammetjes te zien: de zielen der verslagenen, zo meende men, die geen rust konden vinden. Sinds dit kapelletje in de Mortel, aan de rand van de heuvels, werd gebouwd, bleef het rustig in het broek, dankzij Onze Lieve Vrouw van de Dwaallichtjes’. De zompige moerasgronden, die de ouderen in Mook nog gekend hebben, zijn verdwenen, maar het staat vast dat de Mookerheide en omgeving een onherbergzaam gebied geweest moet zijn. De verwensing ‘loop naar de Mokerhei!’ herinnert hier nog aan. Zo is de stelling geponeerd dat het kapelletje aan de rand van een gevaarlijk moeras diende als een oriëntatiepunt: afgeleid door spontaan ontbrandend moerasgas zouden mensen er verdwaald zijn. Een andere sage, die een verklaring voor de dwaallichtjes poogt te bieden, zegt dat het de lichten waren van bewoners van het verder- en hogerop gelegen buurtschap De Bisselt (ontstaan in het laatste kwart van de 18e eeuw) wanneer dezen zich in het donker buitenshuis begaven of elkander bezoek brachten.
Bronnen
B C.J.M. Van der Veken, ‘Kapellen in Limburg en Noord-Brabant’, in: Het Gildeboek gewijd aan kerkelijke kunst en oudheidkunde 32 (1950) p. 43; Th. Thijssen, ‘Enkele wetenswaardigheden uit de geschiedenis van Mook’, in: Tussen Maas en Mookerheide, 37-43. Mook: Stichting Gemeenschapshuis Mook, 1970; H. van Aalst-Venema, J. van de Mond en A. Smijers, ‘Verhalen van een ver verleden: Toon Klaassen en Janna, kasteelbewoners aan de Mortel’, Rond de Grenssteen, 1990, nr. 16, 16-24.
C PJMI BiN-doss. Mook; VKVL 64A (1993).
Eric Venbrux